Elk jaar hetzelfde patroon

Voor veel HR-afdelingen begint het jaar met dezelfde uitdaging: een verzuimpiek in januari.
Na de feestdagen stijgt het ziekteverzuim structureel – door vermoeidheid, griep, stress of simpelweg omdat medewerkers “op” zijn na een drukke decembermaand.

Toch ligt de oorzaak niet in januari zelf, maar in de maanden ervoor.
Wie in november en december aandacht heeft voor werkdruk, planning en energie, voorkomt dat medewerkers aan het begin van het jaar uitvallen.

Waarom januari een risicomaand is

De cijfers zijn elk jaar duidelijk: in januari ligt het verzuim gemiddeld 10–15% hoger dan in de rest van het jaar (bron: TNO, NEA 2024).

Dat heeft meerdere oorzaken:

• Eindspurtstress: deadlines, jaarafsluiting, targets en overuren.
• Combinatiedruk: feestdagen, thuisdrukte, zorg voor kinderen of familie.
• Weinig herstelmomenten: korte dagen, minder beweging en weinig rust.
• Griepseizoen: een natuurlijk moment waarop weerstand lager is.

Wanneer al deze factoren samenkomen, ontstaan ideale omstandigheden voor uitval.

De oorzaken liggen in Q4

De verzuimpiek in januari begint dus vaak al in november.
Mensen raken overbelast, maar houden vol “tot de kerst”.
Veel medewerkers denken: “Nog even doorbijten, dan kan ik in januari weer opladen.”
Maar als de spanning te lang aanhoudt, is het herstel in die paar vrije dagen simpelweg te kort.

Daarom is het juist in Q4 belangrijk om vermoeidheid en stress eerder te signaleren.

Wat HR nu kan doen om verzuim te voorkomen

1. Breng de werkdruk in kaart

Plan aan het begin van Q4 een kort overleg met leidinggevenden:

• Waar liggen de drukste weken?
• Welke teams draaien structureel overuren?
• Waar kunnen taken worden verschoven of tijdelijk uitbesteed?

Een kleine aanpassing in de planning kan veel uitval voorkomen.
Gebruik cijfers van vorig jaar als referentie: wanneer piekte het verzuim toen?

2. Houd zicht op signalen

Leidinggevenden zien vaak als eerste dat iemand minder lekker in zijn vel zit:
minder energie, meer fouten, stiller gedrag.
Stimuleer dat ze deze signalen tijdig bespreken.
Een kort gesprek – “Hoe gaat het écht met je?” – voorkomt dat kleine klachten groot worden.

Bij Arbovita zien we dat organisaties met vaste contactmomenten tussen leidinggevenden en medewerkers tot 30% minder verzuim hebben in januari.

3. Creëer rust in de planning

December is bij veel organisaties een hectische maand.
Toch helpt het om bewust ruimte te laten voor rustmomenten.
Laat teams zelf meedenken over prioriteiten: wat moet echt af, en wat kan wachten tot januari?
Zo voorkom je onnodige druk en behoud je energie in het team.

4. Stimuleer herstelgedrag

Medewerkers hoeven niet in topvorm te blijven door harder te werken, maar door goed te herstellen.

• Moedig aan om vrije dagen op te nemen vóór de feestdagen.
• Bespreek gezonde routines: beweging, slaap, buitenlucht.
• Geef zelf het goede voorbeeld als leidinggevende.

Een kleine interventie – bijvoorbeeld een vitaliteitscheck of korte wandeling met het team – kan al verschil maken.

5. Plan opvolging in januari

HR kan veel ellende voorkomen door structureel opvolging te plannen in de eerste weken van januari.
Een kort check-inmoment met leidinggevenden en medewerkers helpt om eventuele spanningen snel op te vangen.
Het is beter om op tijd bij te sturen dan weken te wachten tot iemand zich ziek meldt.

Van reactief naar preventief beleid

Veel organisaties zijn gewend om pas te handelen als iemand ziek wordt.
Maar preventie vraagt een andere mindset: problemen voor zijn in plaats van oplossen.
Door structureel te meten, luisteren en plannen, kun je het verzuimpercentage verlagen nog vóórdat de nieuwe cijfers binnen zijn.

Arbovita werkt met een vaste casemanager die zowel de werkgever als werknemer begeleidt.
Zo blijft de lijn kort en de drempel laag om aan te geven dat het te veel wordt.

De voordelen van een proactieve aanpak

Bedrijven die verzuim preventief aanpakken, merken direct verschil:

• Minder ziekteverzuim in januari.
• Hogere medewerkerstevredenheid.
• Betere planning en minder noodmaatregelen.
• Rustiger en productiever begin van het nieuwe jaar.

Preventie kost weinig tijd, maar levert enorm veel op — in energie, continuïteit én geld.

Tot slot

De verzuimpiek in januari is geen verrassing, maar een patroon dat te doorbreken is.
Wie in november en december oog heeft voor werkdruk, signalen en herstel, voorkomt dat medewerkers aan het begin van het jaar uitvallen.

Wil je weten hoe jouw organisatie zich kan voorbereiden op het nieuwe jaar?
Plan gerust een belletje in!